กล้องวัดระดับ (Auto Level) กับการสำรวจที่แม่นยำ
เมื่อค่าระดับคลาดเคลื่อน เราจะแก้ยังไง?

ในโลกของงานสำรวจ การวัดระดับเป็นหนึ่งในขั้นตอนสำคัญที่ไม่อาจมองข้ามได้ เพราะข้อมูลระดับของพื้นที่ส่งผลต่อการออกแบบก่อสร้าง งานถนน งานชลประทาน หรือแม้แต่งานวางผังเมือง และหนึ่งในอุปกรณ์ที่เป็นหัวใจของขั้นตอนนี้ก็คือ

กล้องวัดระดับ (Auto Level)

แต่ปัญหามีอยู่ว่า… แม้จะใช้กล้อง Auto Level แล้ว ข้อมูลที่ได้กลับ “คลาดเคลื่อน” หรือ “วัดไม่ตรง” เสียอย่างนั้น แล้วอย่างนี้จะไว้ใจได้แค่ไหน? ที่สำคัญคือจะแก้ยังไงให้กลับมาถูกต้องอีกครั้ง?

กล้องวัดระดับคืออะไร?

กล้องวัดระดับ หรือ Auto Level เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราวัดระดับความสูงของพื้นที่หรือวัตถุได้อย่างแม่นยำ ใช้ร่วมกับไม้สตาฟ (Staff) ซึ่งมีหน่วยวัดเป็นเมตรหรือเซนติเมตร

จุดเด่นของ Auto Level คือมีระบบปรับแนวระดับอัตโนมัติด้วยลูกดิ่งหรือระบบคอมเพนเซเตอร์ ช่วยให้กล้องอยู่ในแนวระนาบโดยไม่ต้องปรับด้วยมือทุกครั้ง ลดโอกาสผิดพลาดจากมนุษย์

วัดไม่ตรงเกิดจากอะไร?

แม้ Auto Level จะออกแบบมาให้แม่นยำ แต่การวัดที่ “ไม่ตรง” ก็ยังเกิดขึ้นได้ จากหลายสาเหตุ เช่น:

1. กล้องไม่ได้ปรับระดับอย่างแท้จริง – แม้ระบบจะช่วยปรับ แต่ถ้าขาตั้งไม่มั่นคง กล้องเอียงอยู่ก็ยังมีผล

2. คอมเพนเซอร์เสียหรือเพี้ยน – อุปกรณ์ภายในที่ใช้ปรับแนวอัตโนมัติอาจเสื่อมสภาพหรือได้รับแรงกระแทก

3. ไม้สตาฟวางไม่ตรง – ถ้าสตาฟเอียงแม้เพียงนิดเดียว ค่าที่ได้ก็ผิดทันที

4. การอ่านค่าไม่ถูกต้อง – อ่านพลาด หรือมีแสงสะท้อน ทำให้ตีความค่าผิด

5. การตั้งกล้องผิดวิธี – ตั้งกล้องใกล้หรือไกลไม้สตาฟเกินไป เกิด “parallax error” หรือผลจากความโค้งของโลก

วิธีแก้ไขเมื่อวัดไม่ตรง

1. เช็กกล้องด้วยวิธีทดสอบสองจุด (Two-Peg Test)

นี่คือวิธีที่นักสำรวจมืออาชีพใช้ตรวจสอบว่ากล้องยัง “ตรง” อยู่หรือไม่:

• ตั้งกล้องระหว่างจุด A และ B ที่ห่างกันประมาณ 30 เมตร

• อ่านค่าที่จุด A และ B

• ย้ายกล้องไปใกล้จุด A แล้วอ่านอีกครั้ง

• คำนวณส่วนต่างของค่าทั้งสองการวัด

• ถ้าความต่างคลาดเคลื่อนเกินค่ากำหนด (เช่น 3 มม./30 ม.) แปลว่ากล้องเพี้ยน

ถ้าพบว่าเพี้ยน ให้ ส่งสอบเทียบ (Calibration) โดยช่างผู้เชี่ยวชาญทันที

2. ตั้งกล้องให้มั่นคงทุกครั้ง

พื้นต้องเรียบ ขาตั้งต้องแน่น ใช้ระยะเวลาเล็กน้อยในการปรับระดับให้ “ฟองอากาศอยู่กึ่งกลาง” อย่าละเลย

3. วางไม้สตาฟให้ตั้งฉากเสมอ

ควรมีผู้ช่วยจับไม้สตาฟให้นิ่ง และใช้ระดับน้ำติดสตาฟช่วยเช็กแนวตั้ง

4. หลีกเลี่ยงแสงจ้าและสะท้อน

วางตำแหน่งกล้องไม่ให้มองตรงเข้าดวงอาทิตย์โดยตรง และใช้แผงบังแสงหรือฝาครอบเลนส์หากจำเป็น

5. ฝึกอ่านค่าอย่างแม่นยำ

อย่าใช้แค่สายตาประเมิน ฝึกดูระดับหลักเม็ดหลักหน่วยอย่างชัดเจน ถ่ายภาพสำรองไว้ถ้าเป็นไปได้

เมื่อไหร่ควรสอบเทียบกล้อง?

• เมื่อกล้องผ่านการใช้งานหนัก เช่น ตกหล่น โดนกระแทก

• เมื่อค่าที่วัดไม่สัมพันธ์กับพื้นที่จริง

• อย่างน้อยปีละ 1 ครั้งในงานที่ต้องใช้ความแม่นยำสูง

สรุป : กล้อง Auto Level แม่นก็จริง แต่ไม่ใช่เทพเจ้า

กล้องวัดระดับคือเครื่องมือที่ทรงพลัง แต่ก็ต้องพึ่งพามือและตาของมนุษย์ในการใช้งานอย่างถูกต้อง อย่าคิดว่า "กล้องดี = ไม่ผิดพลาด" เพราะแม้แต่กล้องที่ดีที่สุดก็ยังต้องอาศัยการตรวจสอบและดูแลรักษาอย่างสม่ำเสมอ

การวัดระดับไม่ตรงไม่ใช่เรื่องแปลก แต่ถ้ารู้วิธีแก้ไขอย่างเป็นระบบ ก็สามารถดึงศักยภาพของ Auto Level ออกมาได้เต็มที่ — ทั้งแม่นยำ ทั้งมืออาชีพ

---

  

ในงานสำรวจ ควรสื่อสารกับผู้ว่าจ้างเพื่อเข้าใจเกณฑ์งานที่ต้องการ
ปรึกษาหรือสอบถามเพิ่มเติม ติดต่อเรา

@cstth

086-086-2000